Таджикский технический Университет имени академика М.С.Осими

НАҚШИ МУССИСАҲОИ ТАЪЛИМИ ДАР МУБОРИЗА ВА ПЕШГӮИ АЗ ТЕРРОРИЗМ ВА ЭКСТРЕМИЗМ

Сарфи назар аз кӯшишҳои ҳамаҷонибаи таълили ҷанбаҳои равонӣ, ҳуқуқӣ, фалсафӣ, сиёсӣ, иҷтимоӣ ва дигар ҷанбаҳои ифротгароӣ, чораҳои зидди ифротгароӣ қариб ҳама кишварҳои ҷаҳон бе истисно то ҳол аз ҳамлаҳои террористӣ, ки аз ҷиҳати миқёс, ҳадафҳо ва усулҳои истифодашавандаи худ даҳшатноканд, ба ларза меоянд. Дар чунин вазъият масъулияти пешгирии онҳо на танҳо ба мақомоти марказӣ, ҳифзи ҳуқуқ ё мақомоти минтақавии давлатӣ, балки ба тамоми давлатҳо ва ҷомеаи ҷаҳонӣ вогузор карда мешавад, ки аксар вақт огоҳона ва баъзан дидаю дониста иҷозат медиҳанд.

Ташаккули идеяҳои дорои хусусияти экстремистӣ ва дастгирии ҳамаҷонибаи ташкилотҳои террористӣ равшан аст, ки хусусияти хоси шахсияти замони муосир тамоюли таҷовузкорӣ мебошад, ки дорои векторҳои гуногуни зуҳур аз тамаркуз ба худ то саъю кушиш дар байни тамоми халқхо дорад. Сарфи назар аз андешаҳои маъмул дар бораи табиати таҷовузкории инсон (асарҳои З. Фрейд, Э. Фромм, К. Лоренц) дар ин мавзӯъ навишта шудаанд ва дигарон), ки асоси фаҳмиши классикии падидаи таҷовузро ташкил додаанд, дар шароити рушди ифротгароӣ ва терроризм, таҷовуз ин посух ба таъсири ҷаҳони беруна мебошад. Дар асоси ин муайянкуни ва пешгири намудани сабабу шароити инкишофи ин зуҳуроти манфӣ бояд дар ҳамаи марҳилаҳои ба муҳити иҷтимои дохил шудани шахс ба нақша гирифта шавад. Дар байни ҳамаи воситаҳои коммуникатсия дар асри ХХІ, афзоиши калонтарин дар шабакаи иттилоотию коммуникатсионии ин Интернет аст, ки зиёда аз 3 миллиард нафар истифода мебаранд, қайд карда мешавад, ки ин нисбат ба ибтидои аср қариб 10 маротиба зиедтар аст. Мисли ҳар як дастоварди бешубҳа фоиданок, Интернет дорои як қатор тамоюлҳои манфӣ мебошад. Мутаассифона, худтанзимкунии интернет то ҳол ба чунин комилият нарасидааст, то қонунгузории миллӣ ё байналмилалиро иваз кунад ва бомуваффақият ба равандҳои манфӣ ё ғайриқонунӣ, аз қабили таблиғи ифротгароӣ ва террор, низоъҳои байни қавмӣ ва мазҳабӣ муқобилат кунад. Чунин вазъ ба таври худкор масъалаи зарурати андешидани чораҳои дахлдори муқовимат, аз ҷумла таъмини назорати Интернет ва амалҳои корбаронро ба миён меорад. Терроризми байналмилалӣ, ки ба мушкилоти ҷаҳонӣ табдил ёфтааст, дар 40 соли охир ба дараҷае афзудааст, ки ошкоро ҷангро алайҳи тамоми давлатҳо эълон мекунад.

Бешубҳа, онҳое, ки бештар майли шомил шудан ба созмонҳои террористӣ, экстремистӣ ва дигар гурӯҳҳои ифротӣ доранд ҷавонон ташкил медиҳанд, ки ба тағйиротҳои гуногун вокуниши шадид доранд. Илова бар ин, намояндагони насли наврас ҳанӯз дастурҳои ҳаётро пурра ташаккул надодаанд, аксар вақт арзишҳо ва идеалҳоро тағир медиҳанд. Аз ин рӯ, дар раванди татбиқи тадбирҳои пешгирикунандаи ифродгарои нақши муассисаҳои таълимӣ меафзояд, ки ҳадафи онҳо бояд тарбияи ҷавонон бо назардошти пешгирии рушди ҳамагунаи зуҳуроти ифротгароӣ ва терроризм бошад. 

Барои нишон додани нуқтаҳои мушкилот дар ин соҳа, мо ҳуҷҷатҳои банақшагирии барномавии муассисаҳои таълимии давлатҳои гуногуни ҷаҳонро бояд омузем. Дар асоси таҳлилҳо мо бояд ҷиҳати баланд бардоштани аҳамияти иштироки онҳо дар низоми тадбирҳо ва чорабиниҳои пешгирии терроризму экстремизм пешниҳодҳо таҳия карда шаванд. 

Ҳамин тариқ, ба вазифаҳои барномаи мақсадноки «Пешгирии экстремизм, терроризм ва миллатгароӣ” дар Донишгоҳ бояд чунин вазифаҳо гузошт: 

баланд бардоштани самаранокии ҳамкории воҳидҳои маъмурию таълимӣ, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ дар ин самт;

дар коллективи донишгоҳ ташаккул додани муҳити оштинопазирӣ нисбат ба пропаганда ва паҳн кардани ғояҳои ифротгароӣ, бегонаситезӣ, истисноии миллӣ, ки ба халалдор кардани суботи иҷтимоӣ ва сиёсӣ, сулҳу ваҳдати миллӣ нигаронида шудааст;

ҷалби намояндагони иттиҳодияҳои этномаданӣ, ҷамъиятӣ ва динӣ дар рушди муколамаи байни миллатҳо ва конфессияҳо, эҳёи тарғиби арзишҳои оилавӣ, муқовимат ба ифротгароӣ, таҳаммулнопазирии миллӣ ва динӣ;

хусусияти низоъҳо дар заминаҳои иҷтимоӣ, этникӣ-конфессионалӣ;

ошкор ва бартараф намудани сабабу шароите, ки ба амалисозии фаъолияти террористию миллатгароиву экстремисти мусоидат мекунанд; 

Мутаносибан, самтҳои ососие, ки дар Барномаи «Пешгирии экстремизм, терроризм ва миллатгароӣ” дарҷ карда мешаванд ин самтҳои таҳлилӣ, илмӣ-методӣ, корҳои тарбиявию профилактикӣ, чорабиниҳои фарҳангӣ ва варзишӣ бояд бошанд.

 Қирғизов А.Қ., н.и.т. дотсент

Мудири кафедари АНР ва Э