ЗЕҲНИ СУНЪӢ- ИНҚИЛОБ ДАР ҶАҲОНИ ТЕХНОЛОГИЯ
03.02.2025
ЗЕҲНИ СУНЪӢ- ИНҚИЛОБ ДАР ҶАҲОНИ ТЕХНОЛОГИЯ
Зеҳни сунъӣ (ЗС) ҷолибтарин ихтирооти асри XXI ба шумор меравад. Он ҷаҳони моро тағйир дода, усулҳои кор, омӯзиш ва ҳаёти ҳаррӯзаи моро боз ҳам муассиртар месозад. Аммо ЗС чист, чӣ гуна кор мекунад ва чӣ гуна ба ҳаёти мо таъсир мерасонад?
ЗЕҲНИ СУНЪӢ ЧИСТ?
Зеҳни сунъӣ ин фанновариест, ки ба компютерҳо ва системаҳо қобилияти иҷро кардани вазифаҳое медиҳад, ки қаблан танҳо инсонҳо метавонистанд онҳоро иҷро кунанд. Ба ин вазифаҳо шомиланд: шинохтани садо, акс, матн, қабули қарорҳо ва ҳатто пешгӯии рӯйдодҳо. Ҳадафи асосии ЗС ин ба системаҳо омӯзонидани қобилиятҳои "фикр кардан" ва "омӯхтан" аст.
Дар илми ЗС ду навъи асосии системаҳо вуҷуд доранд:
1. Зеҳни сунъии маҳдуд (Narrow AI): Ин системаҳо барои иҷрои як ё чанд вазифаи мушаххас тарҳрезӣ шудаанд. Масалан, ёрдамчиёни рақамӣ (мисли Siri ё Google Assistant) метавонанд саволҳоро фаҳманд ва ҷавоб диҳанд, аммо вазифаҳои берун аз доираи барномасозии худро иҷро карда наметавонанд.
2. Зеҳни сунъии умумӣ (General AI): Ин гуна ЗС метавонад ҳамаи вазифаҳое, ки инсон иҷро мекунад, иҷро кунад ва ҳатто дар баъзе ҳолатҳо аз инсон бартарӣ дошта бошад. Вале чунин системаҳо ҳанӯз дар марҳилаи таҳқиқот қарор доранд.
ЗЕҲНИ СУНЪӢ ЧӢ ГУНА КОР МЕКУНАД?
Асоси кори ЗС дар омӯзиши мошинӣ (Machine Learning) ва шабакаҳои нейронӣ (Neural Networks) мебошад. Омӯзиши мошинӣ усуле мебошад, ки система ба воситаи омӯзиш аз маълумотҳои мавҷуда қобилиятҳои худро такмил медиҳад. Масалан:
1. Маълумот: Система бо истифода аз маҷмӯи бузурги маълумот (текст, тасвирҳо, садо ва ғайра) омӯзонида мешавад.
2. Омӯзиш: Бо истифода аз алгоритмҳои мураккаб, система муносибатҳоро меомӯзад ва қоидаҳои дохилии маълумотро мефаҳмад.
3. Такмили худ: Бо гузашти вақт система худ аз хатоҳо меомӯзад ва натиҷаҳои худро дақиқтар мекунад.
Шабакаҳои нейронӣ, ки ба кори мағзи инсон шабоҳат доранд, имкон медиҳанд, ки система маълумоти мураккабро таҳлил ва коркард кунад.
ТАТБИҚИ ЗЕҲНИ СУНЪӢ
Имрӯз ЗС дар бисёр соҳаҳо васеъ истифода мешавад:
Тандурустӣ: Диагноз кардани бемориҳо, таҳияи доруҳои нав ва табобати шахсӣ.
Нақлиёт: Сохтани мошинҳои худрав, оптимизатсия кардани роҳҳои ҳаракат.
Молия: Дарёфти тақаллуб, пешгӯии бозорҳои молиявӣ.
Маориф: Эҷоди системаҳои таълимии шахсӣ барои ҳар як хонанда.
Тиҷорат: Фурӯши рақамӣ, пешгӯии рафтори муштариён.
Афзалиятҳо ва мушкилоти зеҳни сунъӣ
ЗС боис ба рушди босуръати технологияҳо шуда, корҳои мухталифро осон ва муассир мекунад. Аз ҷумла, он метавонад:
Вазифаҳои такрориро автоматӣ кунад,
Иқтидори истеҳсолотро баланд бардорад,
Хароҷотҳоро кам намояд.
Аммо бо рушди он мушкилот низ ба миён меояд:
1. Ахлоқ: Оё ЗС метавонад беғаразона амал кунад?
2. Маълумоти шахсӣ: Чӣ гуна маълумоти корбарон муҳофизат мешавад?
3. Ҷойҳои корӣ: Оё ЗС баъзе касбҳоро иваз мекунад?
ОЯНДАИ ЗЕҲНИ СУНЪӢ
Ояндаи ЗС умедбахш аст. Он на танҳо кори моро осон мекунад, балки боиси эҷоди системаҳо ва технологияҳои нав мегардад. Аммо, барои пешгирии таъсири манфии эҳтимолӣ, муҳим аст, ки истифодаи ЗС зери назорат бошад ва ахлоқҳои истифода риоя шаванд.
ЗС асри навро ба вуҷуд овардааст, ки дар он инсон ва технология дар якҷоягӣ барои рушди ҷаҳони беҳтар кор мекунанд. Истифодаи оқилона ва масъулонаи ин фанноварӣ метавонад дар оянда моро ба имкониятҳои бузург расонад.
Акобир Акрамов,
донишҷӯи курси 3-юми гурӯҳи 430101Б, факултети энергетикӣ
Ҳамкориҳо
